Mirasçılık Belgesi Nedir, Nasıl Alınır ve Başvuru için Gerekli Belgeler Nelerdir?
Ölüm sonrasında, ölen kişinin mirasçılarının kimler olduğu, ölen kişinin malvarlığı bulunup bulunmadığı ve mirasçılarının miras payları ile malvarlığının mirasçılara intikali belirli süreçte yapılması gereken bazı işlemler ve hatta bazen davalarla gerçekleşebilen durumlardır. Özellikle yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız böyle bir durumda birçok sorun ile karşı karşıya gelebilmektedir. Bu yazımız ile mirasçılık belgesinin nasıl alınacağı ve talep için hangi belgelerin ibraz edilmesi gerektiği ve mirasçılık belgesinin gerekli olduğu durumlar kısaca ele alınacaktır.
Vefat durumunda miras üzerinde kimlerin hangi oranda hak sahibi olduklarının yazılı olduğu belge, kanuni mirasçılık belgesi veya yaygın kullanılan şekliyle “veraset ilamı” , “veraset senedi”, “veraset vesikası”, “veraset belgesi” denilmektedir. Ölen kişinin mirası, kanun uyarınca kendiliğinden intikal ettiğinden, mirasçılar tereke malları (ölen kişinin malvarlığı) üzerinde tasarrufta bulunabilirler; ancak bunun için mirasçılık sıfatının ispat edilmesi gerekmektedir. Bu sebeple, ölen kişinin malvarlığına ilişkin tasarruflarda bulunmak için, yetkili merciler tarafından mirasçılık belgesinin ibraz edilmesi istenmektedir. Örneğin, ölen kişinin bankada hesapta bulunan parasının çekilmesi, üçüncü şahıslardaki alacaklarının talep edilmesi, üzerine kayıtlı araç veya adına kayıtlı taşınmazlarla ilgili trafik tescil müdürlüğünde ve tapu sicil müdürlüğünde işlem yapılabilmesi için mirasçılık belgesinin bulunması gerekmektedir.
Mirasçılık belgesi, 4721 sayılı Medeni Kanun’ un 598. Maddesi uyarınca sulh hukuk mahkemesince veya noterlikçe verilmektedir. Mirasçılık belgesi, mirasçı olduğunu düşünen herkes tarafından talep edilebilir. Verilen mirasçılık belgesinde, sadece belgeyi talep eden kişi değil; mahkemenin tespit ettiği diğer tüm mirasçıların isimleri ve miras payları gösterilir. Bu nedenle, ileride hak kayıplarının oluşmaması için, mirasçılık belgesi verilmeden önce tüm mirasçılar mahkeme tarafından tespit edilerek tespit sonucuna göre mirasçılık belgesi düzenlenmektedir. Bunun için en önemli delil mirasçıların nüfus kayıtlarıdır. Mahkeme, miras bırakanın nüfus kaydını inceleyerek mirasçıları tespit eder. Ancak, nüfus kayıtları bazen doğru bilgiyi vermeyebileceğinden mirasçılık belgesi, kesin hüküm niteliğinde olmayıp aksi ispat edilene kadar geçerli bir belgedir.
Mirasçılık belgesi istemli taleplerde gerekli belgeler; mahkemeye yazılacak olan talep dilekçesi, miras bırakının ölüm belgesi ve var ise nüfus kayıtlarıdır. Ölüm belgesinin yurtdışında alınmış olması durumunda, yeminli tercümanlar tarafından tercüme edilmiş şekilde, noter onaylı ve Apostil şerhi ile birlikte Türkiye’deki mahkemeye sunulması gerekmektedir.
Burada önemle belirtmekte fayda vardır ki, mirasçılık belgesinin, mirasçıların talebi üzerine verileceği Kanunda açıkça belirtilmiştir; yani mahkeme kendiliğinden mirasçılık belgesi veremez. Ayrıca yasal mirasçılar dışında, mirasçılık belgesini, miras bırakanın alacaklıları da, Yargıtay içtihatları uyarınca ve İcra İflas Kanunu’ nun 94. Maddesine göre yetkili icra müdürünün bu hususta vereceği yetki ile mahkemeden talep edilebilir.
Mirasçıların mirası kabul etmeleri ile birlikte, bazı sorumlulukları da gündeme gelmektedir. Bunlardan biri de ilgili vergi dairesine veraset ve intikal vergisi beyannamesinin verilmesidir. Ölüm Türkiye’ de gerçeklemiş ise mükelleflerin Türkiye’ de bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden dört ay içerisinde; mükelleflerin yabancı bir ülkede bulunmaları halinde ise ölüm tarihini takip eden altı ay içerisinde veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmesi gerekmektedir. Mirası reddetmemiş mirasçılar, söz konusu beyannameyi süresi içerisinde vermemeleri halinde, bu yükümlülüğü yerine getirmemiş olacaktır ve vergi dairesi tarafından belirlenen hukuki yaptırımlardan sorumlu olacaklardır.
Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımıza tavsiyemiz; bu işlerin ve sürecin doğru şekilde takibi için alanında uzmanlaşmış bir avukata danışmaları ve söz konusu işlerin yürütülmesi için yetki vermeleridir.