Yurtdışı Borçlanması nedir ve kimler faydalanabilir?
Yurtdışından borçlanma yoluyla emeklilik mevzuatı, yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız için Türk Sosyal Güvenlik sistemine entegre edilmiş bir düzenlemedir. 3201 sayılı Kanunla yurtdışında çalışan veya ev Hanımı olan Türk vatandaşlarına, yurtdışında geçen sürelerini belgelemek suretiyle geriye dönük borçlanma yolu ile Türkiye’ den emeklilik hakkı tanınmıştır. Bu sürelerin ister bir kısmını ister tamamını borçlanarak, emeklilik şartları sağlanması halinde yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız Türkiye’ den de emekli olabilmektedir.
Borçlanma kapsamındaki süreler, Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin (Mavi Kartlılar) 18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurtdışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile “ ev kadını” olarak geçirilen sürelerdir.
Yurtdışında ikamet eden kadınların medeni haline bakılmaksızın, sigortalılık süreleri dışında yurtdışında geçirdikleri sürelerin diledikleri kadarını “ev hanımı” olarak yurtdışı emeklilik işlemleri için borçlanabilirler. Erkekler ise sadece yurtdışında çalışarak geçirdikleri süreleri ve bu çalışma süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik sürelerini yurtdışı borçlanmasında değerlendirme imkânından yararlanabilirler. Borçlanma başvurusunda bulunurken yurtdışında geçen sürelerin belgelendirilmesi zorunludur. Başvuruda bulunan vatandaşlarımız yurtdışında bağlı bulundukları Emeklilik Kurumu’ndan alabilecekleri hizmet cetveli ve Türk Konsolosluklarından alabilecekleri Nüfus kayıt örneği ile “yurtdışı hizmet borçlanma talep dilekçesini” usulüne göre doldurup borçlanmak istenilen süreleri belirterek bizzat veya posta yolu ile ilgili Sosyal Güvenlik Kurumuna göndererek başvurularını yapabilirler. Ev hanımlarının borçlanmalarında ayrıca Almanya’ da ikamet edilen Nüfus kayıt ve tescil makamından alınabilecek ikamet belgesinin; yeminli tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesinin de başvuru evrakı ile birlikte sunulması gerekmektedir.
Yurtdışı borçlanmasına başvuran vatandaşlarımızın Türkiye’ de Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı çalışması bulunuyorsa en son tabi olduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne; çalışması bulunmuyorsa Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Müdürlüğü’ne başvuruda bulunmaları gerekir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tahakkuk ettirilen prim borcunun tamamı, tebliğ tarihinden itibaren üç ay içerisinde Türk Lirası olarak ödenmelidir, aksi halde borçlanma işlemi iptal edilir. Eğer söz konusu üç ay içerisinde sadece kısmi bir ödeme yapıldıysa, ödenen kısmı karşılayan süreler sigortalılık sürelerine eklenir. Tebliğ edilen borç ödenmeden önce, borçlanma talebinden vazgeçilmesi halinde, borçlanma işlemi sonuçlandırılmaz. Borcunu ödedikten sonra borçlanmadan vazgeçenler ile yapılan borçlanma sonrasında aylık bağlanması için gerekli şartları yerine getirmeyenler ve hak sahiplerine, yaptıkları ödemeler, faiz işlemeden Türk Lirası olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından iade edilir. Türkiye’ den emekli aylığının bağlanması için Sosyal Güvenlik Kurumu’na yazılı tahsis talebinde bulunmak ve ayrıca gereken şartları da yerine getirmekle beraber, “yurda kesin dönüş” şartı aranmaktadır. “Yurda kesin dönüş” şartı ise borçlanma başvurusunda bulunurken; yurtdışında çalışmamak, ikamete dayalı bir sosyal sigorta veya sosyal yardım ödeneği ve işsizlik parası almamak anlamına gelmektedir ki aksi halde ödenek almaya başlanılan tarihten itibaren bağlanan emeklilik aylığı kesilir.
Yurtdışında malulen emekli olan birçok vatandaşımız, borçlanmayla birlikte Türkiye’ den de malulen emekli aylığı bağlandığını zannetmektedir; ancak yurtdışında malulen emekli olanlar, her iki ülke kendi mevzuatını uyguladığından, Türkiye’ de aynı şartlar altında malulen emekli olamazlar. Bu durumda malulen emeklilik başvuruları Sosyal Güvenlik Kurumu ve heyeti tarafından Türk mevzuatına göre değerlendirilir ve buna göre karar verilir. Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın, borçlanma başvurusunda bulunurken belirttiğimiz hususlara dikkat ederek işlemlerini yapmaları gerekmektedir.