Torba Yasa, Yurtdışı Borçlanmasıyla Emeklilik Konusunda Nasıl Düzenlemeler Getirmektedir?
Türkiye, uzun yıllardır, başta Almanya olmak üzere, birçok yabancı ülkeye işçi göndermektedir. Yakın zamana kadar, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız, emeklilik konusunda mağdur olmaktaydı. 11.09.2014 tarihinde yürürlüğe giren ve kamuoyunda “Torba Yasa” olarak adlandırılan 6552 Sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun’la, yurtdışındaki vatandaşlarımızın emeklilik haklarına ilişkin mağduriyetleri bir nebze de olsa giderilmeye çalışılmıştır. Bu yazıda, vatandaşlarımıza yol gösterici olması açısından, Torba Yasa’nın konuyla ilgili getirdiği kolaylıkların bir kısmı ele alınacaktır.
Torba Yasa öncesinde, yurtdışı borçlanmasıyla emeklilik hakkı sadece Türk vatandaşlarına tanınmıştı. Bu nedenle de mavi kartı bulunan yurttaşlarımız, ancak dava açma yolu ile yurtdışı borçlanması hakkını kazanıyordu. Torba Yasa ile birlikte, doğumla Türk vatandaşı olup da vatandaşlıktan çıkma izni alarak Türk vatandaşlığından çıkanlar, Türk vatandaşlığını kaybettikleri halde, yurtdışında Türk vatandaşı olarak çalıştıkları süreler için yargı yoluna ve mahkemeye başvurmaksızın yurt dışı borçlanması yapabileceklerdir. 11.09.2014 tarihi itibariyle SGK’ ya dava açmış ve davası sonuçlanmamış olan mavi kartlı gurbetçilerimiz de, davadan feragat etmek şartıyla bu haktan yararlanabilecektir. Davadan feragat edilmesi halinde, feragat eden davacı, hiçbir şekilde vekalet ücreti ve diğer yargılama giderlerini ödemek zorunda kalmayacaktır.
Torba Yasa öncesinde, işe giriş tarihinin belirlenmesine ilişkin de birçok sorun yaşanmaktaydı. Vatandaşlarımızın, iş sözleşmesinin imzalandığı ülkedeki işe giriş tarihi, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından Türkiye’ de işe giriş tarihi olarak kabul edilmiyordu. Bu durumda vatandaşlarımız, ya çok daha geç emekli oluyor, ya yasal olarak günleri dolmuş olsa bile yalnız bu nedenle daha fazla gün borçlanması yapıyor ya da ancak ve ancak dava yoluyla âkit ülkelerdeki iş sözleşmesi başlangıç tarihlerine göre emekli olabiliyorlardı. Torba Yasa’nın 29.maddesi ile, 3201 Sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’un 5. maddesinin 5.fıkrasına ekleme yapılmış olup; bu değişikliğe göre, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde, Türk sigortasına girişinden önce âkit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların, âkit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir. Bu yeni düzenleme ile gurbetçi vatandaşlarımız artık dava açmak zorunda kalmaksızın iş sözleşmesinin imzalandığı ülkedeki işe giriş tarihlerine göre işlem yapabileceklerdir.
Ayrıca önemle belirtmekte fayda vardır ki, yurtdışı borçlanması yapan kişiler, mevcut yasa uyarınca, yüksek emekli maaşı alabilmek için borçlanacakları sürelere ilişkin tarih seçme hakkına sahiptir; borçlandıkları gün sayılarının hangi dönemi içerecek şekilde olacağına halen kendileri karar verebilmektedir. Aksi yöndeki tasarı, TBMM Genel Kurulu Önergesi ile yasalaşmamıştır.
Borçlanma yolu ile emekliliğe başvuran vatandaşlarımızın emeklilik aylıkları, emeklilik işlemlerinin tamamlanmasının ardından, tahakkuk edilen borç tutarının tebliğ tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödenmesi ve yurda kesin dönüş yapılması şartıyla, yazılı tahsis talebini takip eden aybaşından itibaren bağlanmaktadır. Yurda kesin dönüş yapmanın anlamı; yurtdışında çalışmamak, yurtdışında işsizlik parası almamak ve yurtdışında ikamete dayalı sosyal yardım almamaktır. Yurtdışı borçlanmasıyla emeklilik başvurusunda bulunacak vatandaşlarımıza tavsiyemiz, başvurularında, belirttiğimiz hususları ve güncel mevzuatı dikkate almalarıdır.