Yurt Dışında Gerçekleşen Boşanmanın Türkiye’ de Tanınması-Tenfizi
Yabancı mahkemelerce verilen boşanma kararları Türkiye’de geçerli değildir. Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın genelinde mevcut olan, Türkiye’deki evliliğin zamanaşımına uğrayacağı düşüncesi hatalı olup; bu kişilerin, Türkiye’de de boşanmış sayılması ve nüfus ve diğer resmi kayıtlara bu boşanmanın işlenebilmesi için Türkiye’de tanıma-tenfiz davası açmaları gerekmektedir. Tanıma-tenfiz davası, yurt dışında alınan ve kesinleşmiş olan mahkeme kararlarının Türkiye’de de uygulanabilmesi için açılan bir davadır. Bu yazımızda Türkiye’ de tanıma- tenfiz davasının hangi durumlarda açılabileceği, dava için gerekli belgeler ve dava süreci ele alınacaktır.
Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanıma-tenfizinin yapılmaması birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Yurt dışında boşanan kişiler, özelikle tekrar evlenmek istediklerinde, Alman vatandaşlığına geçmiş dahi olsalar, tanıma-tenfiz davası açılmadığından Türk nüfus kayıtlarında hâlâ evli olarak görülecekler ve Türkiye’de geçerli yeni bir evlilik yapamayacaklardır. Bunun yanı sıra, yurt dışında boşandığı halde Türkiye’de boşanma kararının tanıma-tenfizini yapmayan kişiler, boşandıkları eşlerinin Türkiye’de mirasçısı olarak görünmeye devam ettiklerinden gerçek yasal mirasçılar, miras haklarını alamayacaklardır. Benzer şekilde, tanıma-tenfiz yapılmaması durumunda, yurtdışında boşandıktan sonra evlenen kadının, sonraki evliliğinden olan çocuğu, boşanma kararı ve sonraki evlilik Türkiye’deki nüfus kaydında görünmediği için Türkiye’deki nüfus kaydında, eski eş hanesine kaydedilecektir. Sonradan bu yanlışlığın giderilmesi için açılacak soy bağının reddi ve babalık davası ise oldukça masraflı ve uzun süren davalardır. Oysa ki, yurt dışındaki boşanma kararının Türkiye’de tanınması için tanıma-tenfiz davası açılması halinde tüm bu hukuki sorunların önüne geçilmiş olacaktır.
Bu davayı, hukuki yararı olan herkes açabilir. Bu durumda, tanıma-tenfiz davasını boşanan eşlerden biri açabileceği gibi, bu boşanmaya bağlı menfaatlerinin zedelenmemesi için bir başka kişi de açabilir. Örneğin, eşlerden birinin vefatı üzerine, bu kişinin mirasçıları, Türkiye’deki mirasçılık haklarını elde edebilmek için Türkiye’de bu davayı açabilecektir. Mirasçıların böylesi bir durumda, tanıma-tenfiz davası açmadan Türkiye’deki miras haklarından faydalanması Türk hukuku uyarınca mümkün değildir. Bu dava, hakkında boşanma kararı verilen diğer eşe karşı açılır. Davalı eşin Türkiye’ de ikametgâhı bulunmuyorsa, dava, sakin olduğu yer mahkemesinde; Türkiye’de sakin olunan bir yer de yoksa Ankara, İstanbul veya İzmir Mahkemelerinden birinde açılır. Davada görevli mahkeme, aile mahkemesidir. Tanıma-tenfiz davasının açılıp yürütülmesi için yurtdışında yaşayan kişilerin şahsen Türkiye’ de bulunmaları veya gelip gitmeleri gerekmez; her iki taraf veya taraflardan biri, Türkiye’de bulunan bir avukata vekâlet vererek bu davaları açıp sonuçlandırabilirler. Avukat aracılığıyla davanın yürütülmesi, şüphesiz ki davanın hızlı bir şekilde sonuçlanmasını sağlayacaktır. Boşanan eşlerin her ikisinin de avukata vekâlet vermesi halinde, davalar, 1-2 ay gibi oldukça kısa bir sürede sonuçlanabiliyorken davalı eşin bir avukata vekâletname vermemesi ve Türkiye’de tebligat yapılabilecek resmi bir adresinin olmaması durumunda, tebligat süreci uzun sürdüğünden, davaların sonuçlanması 1-1,5 yılı bulabilmektedir. Dava açılması için gerekli belgeler, yurt dışındaki boşanma kararının kesinleşme şerhini içerir aslı, apostil şerhi, karar aslının ve apostil şerhinin yurt dışındaki konsolosluk tarafından tercüme edilerek onaylatılmış örneği ve yine konsolosluk tarafından Türkiye’deki avukata düzenlenecek özel vekâletnamedir.